11. sınıf Biyoloji dersi Duyu Organlarının Yapısı ve İşleyişi -II Duyu Organlarının Yapısı ve İşleyişi -II Dersi Ders Sunusu

Biyoloji - 11. Sınıf

İnsan Fizyolojisi: Duyu Organlarının Yapısı ve İşleyişi - II

Kulak

İşitme olayı: Sesin kulakta izlediği yolu takip ederek işitme gerçekleşir.

Denge

Ampullaların içinde tüy hücreleri (almaç) bulunur. Etrafında endolenf sıvısı yer alır. Vücut hareket ettiğinde endolenf sıvısı da hareketlenir ve tüy hücrelerini büker. Bu bükülmeler impuls oluşturur.

Tulumcuk ve kesecik, yerçekimi ya da doğrusal harekete göre uyarılır ve beyinciği durumdan haberdar eder. Kesecik ve tulumcuğun içinde otolit adı verilen, kalsiyum karbonattan oluşan kristaller bulunur.

Baş sağ-sol ya da yukarı-aşağı yönde hareket ettiğinde otolit taşları da hareketlenir. Otolit taşları, hareketlendiği yöndeki tüy hücrelerini bükerek impuls oluşumunu başlatır.

Bu impulslar beyinciğe iletilir. Beyincik, vücudun durumu ve konumunu ayarlayarak refleks mekanizmalarını devreye sokar. Ayrıca otolitler hızlanma durumunu da impulsa çevirir.

Burun

Burna gelen koku molekülleri ve burundan çıkan sinirlerin izlediği yollar koku algısını sağlar.

Dil

Dilin tat alma işlevi ve tat duyusunun algılanması, duyu sinirleri ile gerçekleşir.

Deri

Epitel Doku

Epitel dokunun hücreleri birbiriyle bağlantılıdır ve hücreler arasında kan damarı ve sinir bulunmaz. Bu doku, mekanik yaralanmalara, hastalık yapıcı etkenlere ve sıvı kaybına karşı koruma sağlar.

Epitel doku ayrıca salgı yapma, duyuları alma ve besinlerin emilimini sağlama gibi görevler üstlenir.

Görevlerine göre epitel doku üçe ayrılır: duyu epiteli, salgı epiteli ve örtü epiteli.

  • Salgı epiteli: Salgı yapma işlevine sahiptir, bez epiteli olarak da bilinir.
  • Duyu epiteli: Duyu organlarında bulunur, uyarıları alır ve sinir sistemine iletir.
  • Örtü epiteli: Tek katlı (yassı, kübik, silindirik) veya çok katlı olabilir.

Tek katlı epitel türleri:

  • Yassı epitel: Kılcal kan damarlarında bulunur.
  • Kübik epitel: Böbrek tübüllerinde bulunur.
  • Silindirik epitel: Bağırsakların iç yüzeyinde bulunur.

Çok katlı epitel dokular üst üste sıralanmıştır, kendini hızla yeniler. Vücudu örten deride, ağızda, anüste ve mesanede bulunur. Derideki çok katlı epitel dokuya epidermis denir.

Bağ Doku

Bağ doku, hücre dışı matriks içindeki seyrek hücre topluluklarından oluşur ve birçok doku ve organı destekler. Kan damarları, bağ doku hücreleri ve liflerden oluşur. Temel hücresi fibroblastlardır.

Fibroblastlar, kollajen veya elastinden oluşan bağ doku liflerini üretir. Bu lifler üç çeşittir: kollajen, elastik ve retiküler lifler.

Bağ doku çeşitleri:

  • Gevşek bağ doku: Epitel dokuyu diğer dokulara bağlar.
  • Lifli bağ doku
  • Kan doku
  • Kemik doku
  • Kıkırdak doku
  • Yağ doku

Bağ dokunun hücreleri:

  • Makrofajlar: Yabancı partikülleri fagosite eder.
  • Mast hücreleri: Heparin ve histamin salgılar.
  • Plazma hücreleri: Antijenlere karşı antikor üretir.